Genleşme Tankı Kullanımında Dikkat Edilmesi Gerekenler
Genleşme tankları devreye alınırken içindeki havanın basıncının kontrol edilmesi en önemli konudur. Genleşme tanklarına üretim sırasında 4 bar civarında hava basılır ama kullanım yerinde tanktaki basıncın binanın koşullarına göre ayarlanması gerekir.
Tankın içine basılacak havanın miktarını hesapları için formüller vardır. Fakat formüllerin yanı sıra bir mantık zinciri ile daha kolay şekilde hesaplamak da mümkündür. Tankta olması gereken basınç üç basit soruya cevap vererek bulunabilir. Isıtma tesisatında kullanılan genleşme tankının ön gaz basıncının bulunması ile hidrofor tesisatında kullanılan genleşme tankının ön gaz basıncının bulunması arasında biraz fark vardır.
Önce ısıtma tesisatında kullanılacak genleşme tankının ön gaz basınç değerini bulalım:
Tankı niçin kullanıyoruz?
- Sıcaklıkla genleşecek suyun basıncını emmek için. Demek ki sistem soğuk iken tankın içine hiç su girmemeli.
Sistem soğuk iken tank içine suyu iten nedir?
- Binanın tesisatında bulunan suyun basıncıdır.
Bu basıncın değeri nedir?
- Bina yüksekliği kadardır (statik basınç).
Bu durumda binanın tahmini yüksekliği bulunursa buradan statik basınç kolayca hesaplanabilir.
Şimdi de hidrofor tesisatında kullanılacak genleşme tankının ön gaz basıncını bulalım:
Tankı niçin kullanıyoruz?
- Hidroforun bastığı suyu depolamak ve sonra da küçük kullanımlarda bu depodan suyu almak ve pompayı sık sık çalıştırmamak için. Demek ki hidrofor çalışmadığı sırada tanka hiç su girmemeli.
Tank içine suyu iten nedir?
- O anda tesisatta bulunan suyun basıncıdır.
Bu basıncın değeri nedir?
- Hidroforun otomatik olarak çalışmaya başladığı presostat (basınç anahtarı) ayar değeridir.
Görüldüğü gibi tankın ön gaz basıncı ısıtma sistemlerinde statik yükseklik kadar, hidrofor sistemlerinde ise presostatın çalıştırma basıncı kadar olmalıdır. Pratikte tanka, bulduğumuz bu değerlerden yaklaşık yarım bar daha az hava basılarak, tank içinde her zaman bir miktar su bulunması sağlanır. Çünkü, eğer membran içinde hiç su kalmazsa, membran birbirine yapışabilir ve kuruyabilir. Bu nedenle membranın devamlı ıslak olmasında fayda vardır.
Tank havası sık sık kontrol edilmelidir. Tanklarda alt flanş, üst askı flanşı ve sibop gibi hava kaçağının olabileceği yerler vardır. Civatalı bu bağlantılar ortamdaki sürekli titreşimden dolayı zamanla gevşeyebilirler. Gevşek bağlantıdan tank havasının dışarı kaçması en fazla yarım gün sürer. Apartmanlarda mümkünse haftada bir, değilse mutlaka ayda bir tank içindeki basıncın kontrol edilmesi gerekir. Havası kaçmış olan tankın hiçbir işlevi kalmaz. Membran tanka yapışır ve tank, "çapı çok geniş bir boru" haline gelir. Katı bir yüzey gibi davranmaya başlar.
İçinde su bulunan tankın hava basıncını ölçmek anlamsızdır. En sık yapılan hata budur. Kullanıcı veya servis manometreye, sistemler çalışırken bakar. Bu durumda doğal olarak çalışma basıncına eşdeğer miktarda basınç okur ve tankta yeterli havanın olduğuna hükmeder. Bu yanlıştır. Tank içinde bir kutu deodorant kadar bile hava kalsa, manometrede basınç okunur. Ama hava miktarı çok az olduğu için tankın çoğu her zaman su ile dolu kalır. Tankın faydalı hacmi çok azalır. Tank havası mutlaka tank boş iken ölçülmelidir. Sistem çalışmaya geçtiğinde ve tanka su dolmaya başladığında, manometre artık içindeki havanın basıncını değil, sistemin basıncını göstermeye başlar.